مقدمه
در پی صدور پیام راهبردی رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدظله‌العالی) در چهلمین روز شهادت جمعی از پاسداران سرافراز، دانشمندان هسته‌ای و مردم مظلوم، و تأکید معظم‌له بر بند سوم این پیام مبنی بر «حفظ عزت و آبروی کشور و ملت»، معاونت فرهنگی آستان مقدس حضرت احمد بن موسی الکاظم شاهچراغ علیه‌السلام، در لبیک به این مطالبه مهم، پویش فرهنگی–معرفتی «مسابقه عزت الهی» را طراحی کرده است.
این مسابقه با محوریت تبیین مفهوم عزت ملی در اندیشه اسلامی، جایگاه حرم مطهر حضرت شاهچراغ علیه‌السلام به‌عنوان نماد «العزّة لله» و پیوند آن با مناسبت‌های پیش‌رو همچون اربعین حسینی، شهادت پیامبر اعظم صلی‌الله‌علیه‌وآله و شهادت امام رضا علیه‌السلام برگزار می‌شود.
عزت و ذلت؛ مفاهیم کلیدی در مسیر پیشرفت و شکست
عزت و ذلت دو صفت مهم و تعیین‌کننده در زندگی فردی و جمعی هستند. هر گروه یا جامعه‌ای که دارای عزت باشد، در امور خود موفق‌تر و پیشروتر است، و هر گروهی که دچار ذلت شود، شرایطش سخت‌تر و شکست‌های متعددی متوجه او خواهد شد.
بسیاری تلاش می‌کنند عزت را به هر قیمتی به دست آورند، در حالی که برخی به دلیل نرسیدن به عزت، سعی دارند عزت دیگران را نابود کنند. همچنین عده‌ای با ساختن تصویری ظاهری و مصنوعی، در چشم دیگران برای خود عزت ایجاد می‌کنند تا به منافعی که از طریق آن کسب می‌شود، دست یابند.
سرچشمه واقعی عزت؛ خداوند متعال
با کمی تأمل و بررسی، می‌توان به این نتیجه رسید که اصل و سرچشمه حقیقی عزت تنها خداوند است. به همین دلیل انبیا خداوند را عزیز خطاب می‌کردند.
حضرت ابراهیم هنگامی که از خداوند درخواست هدایت نسلش توسط پیامبر خدا را داشت، خدا را به عنوان «العزیز» و «الحکیم» توصیف می‌کند:
رَبَّنا وَ ابْعَثْ فيهِمْ رَسُولاً مِنْهُمْ يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِكَ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ يُزَكِّيهِمْ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَزيزُ الْحَكيمُ (بقره ۱۲۹)
خدای عزیز، توانایی بخشیدن عزت به دیگران را دارد:
قُلِ اللَّهُمَّ مالِكَ الْمُلْكِ تُؤْتِي الْمُلْكَ مَنْ تَشاءُ وَ تَنْزِعُ الْمُلْكَ مِمَّنْ تَشاءُ وَ تُعِزُّ مَنْ تَشاءُ وَ تُذِلُّ مَنْ تَشاءُ بِيَدِكَ الْخَيْرُ إِنَّكَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَديرٌ (آل عمران ۲۶)
در دعای عرفه نیز این مفهوم آمده است:
أَنْتَ الَّذِي أَعْزَزْتَ یعنی خدا تو هستی که عزت می‌دهی.
ارتباط عزت با خداوند و پرهیز از وابستگی به دشمنان
هر گروهی که از عزت خداوند محروم شود، دچار ذلت می‌شود، حتی اگر تلاش کند از مسیرهای نادرست به عزت برسد.
گاهی مومنان با دشمنان خدا رابطه برقرار می‌کنند و با آن‌ها ابراز دوستی می‌نمایند. قرآن این رفتار را نکوهش می‌کند و در آیه ۱۳۹ سوره نساء می‌فرماید:
الَّذينَ يَتَّخِذُونَ الْكافِرينَ أَوْلِياءَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنينَ أَ يَبْتَغُونَ عِنْدَهُمُ الْعِزَّةَ فَإِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَميعاً (نساء ۱۳۹)
خداوند تأکید می‌کند که همه عزت فقط برای اوست.
این رفتار ممکن است ناشی از تبلیغات گسترده دشمنان برای ساختن عزتی پوشالی و دروغین باشد؛ عزتی که نه تنها برای خود ایجاد می‌کنند، بلکه با تبلیغات گسترده سعی در ذلیل نشان دادن دیگران دارند.
خداوند در سوره منافقین به این روش دشمنان اشاره می‌کند:
يَقُولُونَ لَئِنْ رَجَعْنا إِلَى الْمَدينَةِ لَيُخْرِجَنَّ الْأَعَزُّ مِنْهَا الْأَذَلَّ وَ لِلَّهِ الْعِزَّةُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُؤْمِنينَ وَ لكِنَّ الْمُنافِقينَ لا يَعْلَمُونَ (منافقون ۸)
توصیه به تمسک به خداوند برای رسیدن به عزت
خداوند همه را به تمسک به خود برای رسیدن به عزت توصیه می‌کند:
مَنْ كانَ يُريدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَميعاً إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ وَ الْعَمَلُ الصَّالِحُ يَرْفَعُهُ وَ الَّذينَ يَمْكُرُونَ السَّيِّئاتِ لَهُمْ عَذابٌ شَديدٌ وَ مَكْرُ أُولئِكَ هُوَ يَبُورُ (فاطر ۱۰)
اما دشمنان همواره سعی در مقابله با عزت خدا و بندگان عزت‌مند او دارند.
عزتی که خداوند به کسی بدهد زائل شدنی نیست و ائمه و انبیا همواره این نکته را یادآوری کرده‌اند؛ شاید به همین دلیل است که نقش نگین حضرت امیرالمؤمنین و حضرت احمد بن موسی الکاظم، «العزّة لله» نامیده شده است.
دشمنان اسلام و تلاش‌های بی‌ثمر آنان برای خدشه به عزت پیامبر و اهل‌بیت
۱. تلاش‌های دشمنان در مکه
از آغاز بعثت، دشمنان اسلام شامل کفار، منافقان و یهودیان، تلاش‌های فراوانی برای تضعیف عزت پیامبر اکرم ﷺ انجام دادند. در دوران مکه، روش‌هایی چون تحقیر، توهین، آزار جسمی، تمسخر و تهمت را به کار گرفتند؛ اما این اقدامات نه‌تنها کوچک‌ترین خدشه‌ای به جایگاه والای پیامبر وارد نکرد، بلکه روز به روز ذلت و بی‌اعتباری خودشان را آشکارتر ساخت.
قرآن کریم این ذلت را ابدی دانسته و درباره برخی از سران کفر، مانند ابولهب و همسرش، می‌فرماید که آنان «هیزم‌کشان جهنم» خواهند بود.
۲. نقشه‌های دشمنان در مدینه
با هجرت پیامبر به مدینه، توطئه‌ها پایان نیافت. منافقان و یهودیان با روش‌های مختلف به دنبال خدشه به عزت رسول خدا بودند.
خداوند متعال مسلمانان را به هوشیاری در برابر این دسیسه‌ها توصیه کرده و در روز مهم جمعه و در نماز جمعه، خواندن سوره منافقون و سوره جمعه را برای تقویت بصیرت در برابر این خطرها سفارش نموده است.
نمونه‌هایی از دسیسه‌های یهودیان
- بهره‌برداری از یکی بودن قبله مسلمانان و یهودیان در آغاز اسلام، برای زیر سؤال بردن عزت مسلمانان.
- تحریف کلمات و استفاده از اصطلاحات دوپهلو برای تمسخر و بی‌احترامی.
قرآن کریم در این باره می‌فرماید:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَقُولُوا رَاعِنَا وَقُولُوا انْظُرْنَا وَاسْمَعُوا وَلِلْكَافِرِينَ عَذَابٌ أَلِيمٌ (بقره، ۱۰۴) - طرح پرسش‌های پیچیده یا آموزش آن‌ها به دیگران برای به چالش کشیدن پیامبر و القای ناتوانی در پاسخ‌گویی.
با این حال، همه این نقشه‌ها با هدایت الهی، عزت ذاتی پیامبر، و صبر و ایمان ایشان و یاران وفادارشان خنثی شد. امروز نیز جایگاه و عزت غیرقابل انکار پیامبر اکرم ﷺ در میان آزاداندیشان جهان آشکار است.
۳. ادامه دشمنی‌ها پس از پیامبر
پس از رحلت پیامبر، دشمنان اسلام دشمنی خود را ادامه دادند. اقتدار علوی و فضائل بی‌نظیری که پیامبر اکرم در شأن امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام بیان کرده بودند، مانع از موفقیت توطئه‌ها شد.
هرچند بعدها با شیوه‌های گوناگون تلاش کردند عزت و جایگاه حضرت را خدشه‌دار کنند، اما این تلاش‌ها نیز با شکست مواجه گردید.
مظلومیت امام حسن مجتبی علیه‌السلام و صلح عزتمندانه با معاویه
۱. زمینه‌سازی دشمنان و کارشکنی داخلی
پس از شهادت امیرالمؤمنین علیه‌السلام، امام حسن مجتبی علیه‌السلام در شرایطی به خلافت رسیدند که جامعه اسلامی با فتنه‌های پیچیده‌ای روبه‌رو بود. منافقان، خوارج، و دستگاه تبلیغاتی گسترده معاویه با ابزارهای رسانه‌ای و فرهنگی تلاش می‌کردند جایگاه و عزت امام را تضعیف کنند. متأسفانه، سستی و بی‌وفایی برخی یاران، ضربه‌ای سنگین بر جبهه حق وارد کرد؛ تا جایی که عده‌ای از جنگ در کنار امام منصرف شدند و حتی تصمیمات نادرست گرفتند.
۲. صلحی برای حفظ عزت مسلمانان
در چنین شرایطی، امام حسن علیه‌السلام برای جلوگیری از نابودی کامل نیروهای مؤمن و حفظ عزت مسلمانان و شیعیان، تصمیم به صلح گرفتند. این صلح، برخلاف تبلیغات دشمن، در نهایت عزت انجام شد؛ به گونه‌ای که معاویه مجبور شد بدون هیچ شرطی، مفاد صلح‌نامه را امضا و تمامی شرایط تعیین‌شده از سوی امام را بپذیرد. قرآن کریم پیشاپیش ماهیت این پیمان‌شکنان را آشکار کرده بود: «سران کفر پیمان‌شکن هستند.» (سوره توبه، آیه ۱۲)
۳. سوءبرداشت‌ها و اتهامات ناعادلانه
حرکت عزتمندانه امام حسن علیه‌السلام برای بسیاری از اطرافیان آن روز ناشناخته ماند. برخی ناآگاهان، تحت تأثیر تبلیغات دشمن، حتی آن حضرت را «مُذِلّ المؤمنین» (کسی که مؤمنان را ذلیل کرده) خطاب کردند. اما گذر زمان نشان داد که این صلح، چگونه چهره واقعی معاویه را رسوا ساخت و زمینه‌ساز قیام جاودانه امام حسین علیه‌السلام شد.
۴. پیوند صلح امام حسن با قیام امام حسین
اگر صلح عزتمندانه امام حسن علیه‌السلام نبود، قیام عاشورا در آن شکل بی‌نظیرش ممکن نمی‌شد. این پیوند تاریخی، الگویی ماندگار برای همه آزادگان جهان شد؛ الگویی که نشان داد در برابر ظلم، گاه باید با شمشیر و گاه با تدبیر، عزت را پاس داشت.
عزت حسینی و رسوایی بنی‌امیه
۱. شکست هیبت ساختگی یزیدیان
پس از شهادت امام حسن علیه‌السلام و روی کار آمدن یزید، حکومت اموی گمان می‌کرد که با به شهادت رساندن امام حسین علیه‌السلام، می‌تواند اسلام را نابود و برای خود عزت ساختگی ایجاد کند. اما حقیقت برعکس رخ داد. خطبه‌های کوبنده حضرت زینب سلام‌الله‌علیها و امام سجاد علیه‌السلام، رسوایی یزید را در جهان اسلام آشکار کرد.
۲. آغاز فروپاشی بنی‌امیه
حکومت اموی از همان روزهای نخست پس از عاشورا، نشانه‌های ذلت را بروز داد. مختار ثقفی با قیامی انتقام‌جویانه، بسیاری از قاتلان کربلا را به سزای عملشان رساند و هیبت پوشالی بنی‌امیه را درهم شکست.
۳. مکتب عزت و انتخاب شهادت
عاشورا به جهانیان نشان داد که مکتب اهل‌بیت علیهم‌السلام، در دو راهی ذلت و شهادت، همواره شهادت را انتخاب می‌کند و عزت الهی را جاودانه می‌سازد.
تغییر راهبرد دشمن در برابر اهل‌بیت
وقتی دشمن دریافت که شهادت اهل‌بیت نه‌تنها عزت آن‌ها را کاهش نمی‌دهد، بلکه ملت‌ها را بیشتر با عظمتشان آشنا می‌کند و آنان را به نماد عزت تبدیل می‌سازد، روش خود را تغییر داد. از آن پس، به جای حذف فیزیکی، به راهکارهای سیاسی، فرهنگی و رسانه‌ای روی آورد تا عزت اهل‌بیت را در ذهن‌ها مخدوش کند.
تدابیر مامون برای مقابله با عزت امام رضا علیه‌السلام
۱. دعوت به ولایت‌عهدی و رسوایی نقشه مامون
مامون خلیفه عباسی که در زمان امام رضا علیه‌السلام به حکومت رسید، فردی زیرک و سیاستمدار بود. او با طراحی برنامه‌هایی که در ظاهر نشان‌دهنده دوستی اهل‌بیت بود، تلاش کرد عزت امام را تضعیف کند.
اولین اقدام مامون، دعوت امام رضا علیه‌السلام به ولایت‌عهدی بود. هدف او این بود که با پذیرش این مقام از سوی امام، هم عزت حقیقی حضرت خدشه‌دار شود و هم عزت پوشالی خود را تثبیت نماید. اما امام رضا علیه‌السلام نقشه او را به‌خوبی افشا کردند و مردم دریافتند که مامون با تهدید به قتل، حضرت را مجبور به قبول این سمت کرده است. لذا حضرت شرط کردند که در امور سیاسی حکومت دخالت نخواهند کرد.
۲. برگزاری جلسات علمی و معرفتی
مامون در گام بعدی، برگزاری جلسات مناظره با حضور امام رضا علیه‌السلام و دانشمندان برجسته آن زمان را برنامه‌ریزی کرد تا از این طریق حضرت را به چالش بکشد و اگر در پاسخ به سوالات عاجز ماند، عزت ایشان را خدشه‌دار کند. برخی از یاران حضرت این خطر را احساس کردند و به ایشان تذکر دادند.
اما امام رضا علیه‌السلام کسی که ملقب به عالم آل محمد است با دانش و حکمت بی‌نظیر خود، پس از هر مناظره، بیش از پیش مورد تحسین و احترام قرار گرفتند؛ به گونه‌ای که حتی مخالفان نیزعظمت و عزت الهی ایشان را تأیید کردند.
۳. نماز باران و شکست نقشه مامون
وقتی مامون در دو بعد سیاسی و علمی ناکام ماند، آخرین تلاش خود را برای تضعیف عزت امام رضا علیه‌السلام انجام داد. او پیشنهاد کرد تا حضرت برای اقامه نماز باران به مصلی شهر بروند، گمان می‌کرد که این نماز بی‌نتیجه خواهد بود و حضرت در نظر مردم عزت خود را از دست خواهد داد.
اما امام رضا علیه‌السلام همانند رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله، با عزت و اقتدار از خانه بیرون آمدند و مردم با ایشان همراه شدند. مامون ناچار شد مانع اقامه نماز شود، اما دیر شده بود و باران به رحمت الهی آغاز شد. این اتفاق، نمادی روشن از عزت الهی حضرت و ذلت تاریخی مامون بود.
استمرار عزت الهی اهل‌بیت و شکست نقشه‌های دشمن
آرزو و هدف دشمنان اهل‌بیت، فراموشی و کمرنگ شدن عزت الهی مومنان و اهل‌بیت بود.
هرچند در برخی برهه‌ها دشمنان تصور می‌کردند که موفق شده‌اند، اما تدابیر حکیمانه اهل‌بیت باعث شد تا جهانیان روزی به این حقیقت اذعان کنند که عزت فقط از آن خداوند، پیامبر و مؤمنان است.
انقلاب اسلامی ایران؛ نقطه عطف در عزت اسلام
۱. فروپاشی پایه‌های ظلم و حکومت پهلوی
انقلاب اسلامی ایران خط بطلانی بر بسیاری از نقشه‌ها و خواب‌های دشمنان اسلام بود که می‌خواستند عزت این دین الهی را نابود کنند. مردم ایران با قیامی پرشور، پایه‌های ظلم و ستم را لرزاندند و حکومت دست‌نشانده پهلوی، پس از سال‌ها جنایت، چپاول سرمایه‌های ملی و از دست دادن خاک میهن، سرانجام فروپاشید.
۲. تداوم مقاومت و پیروی از اهل بیت
دشمنان بارها نقشه‌های متعددی برای شکست انقلاب طراحی کردند؛ از جنگ‌های داخلی و خارجی گرفته تا نفوذ، کودتا، ترور، تحریم و فتنه‌های مختلف. اما همه این تلاش‌ها ناکام ماند، زیرا ایرانیان عزت الهی را از قیام امام حسین علیه‌السلام آموخته و با تبعیت از اهل بیت، عزت خود را حفظ کردند.
۳. نبرد رسانه‌ای و شکست تبلیغات استکبار
پس از ناکامی در عرصه‌های نظامی و سیاسی، دشمن تنها راه باقی‌مانده را در قدرت رسانه‌ای دید. استکبار جهانی، به ویژه آمریکای جنایتکار، با صرف هزینه‌های هنگفت و برنامه‌ریزی دقیق، تلاش کرد تصویر نادرستی از اسلام ارائه دهد؛ گاهی مسلمانان را جهان‌سومی و ذلیل و گاهی جنایتکار جلوه داد.
۴. رسوایی دشمنان با مکتب امام حسین و جبهه مقاومت
اما این نقشه‌ها نیز شکست خورد. مکتب امام حسین علیه‌السلام در عزت و اقتدار جبهه مقاومت، به ویژه فرمانده شهید حاج قاسم سلیمانی، دشمن را رسوا کرد. جهان دریافت که مسلمانان واقعی نه تنها جنایتکار نیستند بلکه با قدرت و شجاعت در برابر ظلم و جنایت ایستاده‌اند.
۵. اربعین؛ نماد جهانی عزت حسینی
همچنین، حرکت میلیونی عاشقان امام حسین در مراسم اربعین، تصویری زنده از اسلام ظلم‌ستیز و صلح‌جو به جهان ارائه کرد. این عزت حسینی، امروزه جهانی شده است؛ جایی که ایرانی و عراقی، کرد و لر، مسیحی و یهودی، مسلمان و شیعه و سنی، همه در کنار هم به زیارت حرم مطهر اباعبدالله الحسین علیه‌السلام می‌روند و لبیک یا حسین سر می‌دهند.
۶. توهم عزت دشمنان و شکست‌های پی‌درپی
دشمنان بشریت سال‌ها تلاش کردند ذلت و ناتوانی خود را مخفی کنند و برای خود توهم عزت بسازند. شکست‌های پی‌درپی آنان، به ویژه صهیونیست‌ها، این واقعیت را روشن کرد که عزت واقعی تنها از آن مومنان و حق‌مداران است.
مقاومت ایران در برابر توطئه‌های دشمنان منطقه‌ای و بین‌المللی
۱. غرور کاذب دشمنان و شروع جنگ علیه ایران
شکست سران برخی کشورهای عربی در مقابل ارتش رژیم اشغالگر قدس و وابستگی سران ضعیف برخی کشورها در آسیا و اروپا، به‌ویژه برخی حکام عربی مانند عربستان، باعث شد تا دشمنان صهیونیستی به اشتباه تصور کنند که عزت واقعی دارند و می‌توانند به خاک ایران عزیز تعرض کنند.
نتیجه این توهم و برنامه‌ریزی‌های طولانی، آغاز جنگی گسترده علیه ایران بود. نخست‌وزیر خونخوار رژیم اسرائیل این جنگ را به عنوان «رستاخیز» اعلام کرد و گمان می‌کرد که ایران در چند روز شکست خواهد خورد. نقشه‌های ترور فرماندهان نظامی، دانشمندان هسته‌ای و تخریب مراکز حیاتی کشور بخشی از این توطئه بود و تصور می‌شد که مردم ایران با این فشارها همراهی نکنند.
۲. ایستادگی ملت ایران و پاسخ عزتمندانه به تجاوز
خون شهدای عزیز ایران و تجاوز به خاک میهن در شب عید غدیر، شعله عزت و غیرت ملی را در قلب مردم روشن کرد. ملت ایران با تکیه بر تلاش دانشمندان جوان و اقتدار نیروهای مسلح تحت فرماندهی رهبر معظم انقلاب امام خامنه‌ای، نه تنها شکست نخوردند بلکه با عزت تمام به این تجاوز ناجوانمردانه پاسخ دادند.
۳. تلاش دشمنان برای ادامه حملات و شکست نهایی
ایرانیان و شیعیان پیش از این بارها ثابت کرده بودند که اهل منطق، گفتگو و مذاکره عزتمندانه هستند، اما دشمنان ذلیل بشریت راه جنگ را انتخاب کردند. ارتش و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با حمایت ملت ایران به فرمان رهبری، مناطقی مهم از رژیم اشغالگر صهیونیستی را هدف قرار دادند. سران رژیم مجبور شدند از حمله مستقیم دست بردارند.
اگرچه دشمنان تلاش کردند با به‌کارگیری کشورهای مختلف و حتی دخالت مستقیم آمریکا، از شکست خود جلوگیری کنند، اما جنایت آمریکا علیه تاسیسات هسته‌ای ایران نتیجه‌ای جز ذلت نداشت و پاسخ کوبنده ارتش ایران یکی از مراکز مهم نظامی آنان را نابود ساخت.
۴. شکست رسانه‌ای استکبار و اعتراف جهانی به عزت ایران
رسانه‌های استکباری تلاش کردند موفقیت‌های خود را بزرگنمایی کنند، اما واقعیت‌ها و اقتدار ایران در برابر جهانیان آشکار شد و عزت ایران و ذلت دشمنان تأیید گردید.
۵. پایبندی به ولایت و درس‌های عاشورایی در حفظ عزت ملی
مردم ایران با پیروی از ولایت امیرالمؤمنین علیه‌السلام و درس‌های قیام امام حسین علیه‌السلام، بار دیگر به جهان نشان دادند که ذلت نمی‌پذیرند و عزت الهی آنان غیرقابل خدشه است. صبر و شعور انقلابی آنان الهام‌بخش مستضعفین جهان خواهد بود و در نهایت باطل و استکبار نابود خواهد شد.
۶. آینده‌ای روشن با عزت الهی و زمینه‌سازی ظهور
دشمنان تلاش خواهند کرد این عزت جهانی را زیر سوال ببرند، چرا که این عزت مردم جهان را به امام غائب علیه‌السلام و آموزه‌های اهل بیت پیوند می‌دهد. عزت ایران که از قیام امام حسین علیه‌السلام گرفته شده است، زمینه‌ساز گام دوم انقلاب و طلوع ظهور خواهد بود.
به همین دلیل، رهبر معظم انقلاب در دستورالعمل هفت‌گانه خود به مناسبت بزرگداشت و چهلم شهدای عزیز، از مردم ایران خواسته‌اند لحظه‌ای از حفظ عزت الهی غفلت نکنند و با صبر و معنویت آن را نگهدارند.
